SmoekS...

... is/was de werktitel* voor het eerste deel van het meerjarenproject om de grens met Duitsland wandelend af te leggen. En met de grens bedoelen we dan letterlijk de grens: van grenspaal tot grenspaal. Weg of geen weg: ongebaand noord-zuid, balanceren op de grenslijn. Precies daar, waar beide landen elkaar raken, is ons domein. In de lente van 2003 is de aftrap van het project.
Dergelijke wilde plannen hebben altijd een aanleiding.
Hoe is het zo gekomen?

* werktitel is afgeleid van 'smoeksen' = Oostveluws voor 'onbeholpen lopen'.

Ondergetekende meldt zich eind 2002 ['U bent er al vroeg bij, mijnheer'!] bij de cardioloog, ondergaat een hartoperatie, herstelt voorspoedig en neemt zich voor om zijn rookverbod te compenseren met iets ludieks: een wandeltocht langs de rafelrand van Nederland. Iets wat al langer in het achterhoofd zat, maar 'er nooit van is gekomen'. Dit jarenlange project wil [en kán] ondergetekende natuurlijk niet alleen en hij zoekt derhalve medestanders. Die zijn gauw gevonden, binnen zijn werkkring zelfs. Roel & Henk [andersom mag ook] gaan deze uitdaging aan.

Hét Team: v.r.n.l.: Roel, Henk en ondergetekende [hier tijdens Grensetappe 23]

De motieven zijn divers: voor de een is het een sportieve uitdaging, voor de ander meer een confrontatie met de natuur en de elementen, voor weer een ander speelt het ultieme grensgevoel een hoofdrol. Of soms is het een combinatie van alles.
En, natuurlijk, zo'n wandeldag met helemaal niets aan je hoofd, in een andere, verrassende omgeving, teruggworpen zijn op je teamleden en jezelf, dat heeft ook wel wat. Noem het schoolreisjesgevoel voor volwassenen, compleet met slechte nachtrust en vroeg op, rugtassen met broodjes ei, het onbekende en later op de dag ergens een uitspanning. Zoiets ongeveer.

We documenteren onze tochten d.m.v. foto's [soms een filmpje] en een verslag op de site. Dat gebeurt pas vanaf Grensetappe 9. De eerste jaren publiceren we via de site van ondergetekende en vanaf augustus 2010 ook op grenswandelen.nl
Vanaf januari 2011 enkel nog via grenswandelen.nl.

De site is ook de plek waar het woord 'asfaltbotsing' aan de woordvoorraad van de Nederlandse Taal wordt toegevoegd. Het woord geeft aan dat de confrontatie van de twee culturen ook in de weg [in het asfalt] is te zien. We maken er op diverse plekken melding van.

Hiernaast een prachtige asfaltbotsing tussen Ootmarsum en Lage. [Grensetappe 11]

Hieronder hetzelfde punt maar dan in andere kijkrichting. [Bron: Google Maps]

De site brengt ons ook contacten met 'gelijkgezinden'. De Aamsveenwandeling en de Witte Veenwandeling zijn daar o.a. het bewijs van.

In het begin zijn het vooral de grenspalen die gefotografeerd worden. Maar na verloop van tijd zijn die palen wat naar de achtergrond geraakt. Want uiteindelijk gaat het daar niet om en, eerlijk gezegd, daar zijn ook andere websites voor. Maar het doel blijft wel onverminderd hetzelfde: in de rafelranden van Nederland en Duitsland zoeken naar de grenslijn en daarmee verband houdende opmerkelijkheden, dan wel rariteiten.

< Het aardige van ons project is ook [vinden we] dat onze route geen route is die in boekjes vermeld staat. En bordjes zoals hiernaast en hieronder zul je dan ook niet aantreffen. En dat willen we ook graag zo houden: geen platgetreden paden. Dat betekent dat we niet te maken hebben met hordes wandelende landgenoten. En ook worden we niet voortdurend lastig gevallen met patatkramen, ijskarren, thee- en beeldentuinen, bed & breakfastbordjes en allerhande koopwaar vanuit de achtertuin.

Je moet er niet aan denken!

Bij Grensetappe 28 bereiken we de Rijn en sluiten we project 'SmoekS' [dat dan al 6,5 jaar duurt] feestelijk af bij Henk thuis. Op die gedenkwaardige avond winnen zowel Roel als Henk tijdens de Grandioze Verloting een Voetreis naar Vaals, waarmee het project een vervolg en een naam heeft.

Het bereiken van de Rijn was tevens aanleiding om een aparte website voor het project te openen: www.grenswandelen.nl [een domeinnaam die gelukkig nog vrij was en die de lading goed dekt]. We hopen zo voor een breder publiek vindbaar te zijn. We zijn inmiddels via diverse 'collega'-websites gelinkt en 'grenswandelen' invoeren bij je favoriete zoekmachine levert een prima resultaat op.

Bij het vorderen van het project worden de uitdagingen wel steeds groter. Maar, daar kiezen we voor. Hoe gaan we het vervolg van het project organiseren?

Tot slot:
We willen het niet te veel benadrukken, maar het project kent voor de 'ouder wordende grenswandelaar' ook zijn beperkingen. Grenswandelen is een andere tak van sport dan gewoon wandelen en voor ons geldt in het bijzonder: KEN JE GRENS!

Hieronder stellen de teamleden zichzelf voor:

Roel

Stel je zelf even voor …

Roel de Boer, ben 64 jaar en woon in Nieuw-Weerdinge. Ik heb 40 jaar in het onderwijs gewerkt en ben nu (alweer) drie jaar met de VUT. Ook ben ik bijna 40 jaar gelukkig getrouwd met Riet en heb drie schatten van kleinkinderen. Ik heb een brede interesse: voor alles wat met ‘natuurlijke’ en culturele zaken te maken heeft tot nagenoeg alle sporten. Mijn grootste hobby’s zijn: wandelen, fietsen, door Europa toeren met de caravan en sinds drie jaar golfen.

Roel, je doet al mee vanaf Etappe 1, waarom eigenlijk?

Ik houd van uitdagingen en de hartstocht van Martin voor ‘grens’zaken werkte aanstekelijk.

Welke wandelervaringen heb je nog meer?

Samen met echtgenote en vrienden hebben we al vele LAW wandelpaden gelopen. Het eerste was het Pieterpad. We hadden gelijk de smaak te pakken. Er volgden in chronologische volgorde: het Noaber-, Drenthe-, Twente-, Domela- en Havezathepad. Dit jaar willen we met het Trekvogelpad beginnen.

Welke vaardigheden moet je bezitten als grenswandelaar en hoe zit dat met de ‘ouder wordende’ grenswandelaar?

Doorzettingsvermogen en humor.

Wat maakt deze grens-wandelingen zo bijzonder?

Je loopt langs plekken, waar normaal geen mens komt. Ook de specifieke vriendschap die ontstaat met Martin en Henk, vind ik waardevol.

Roel, jij staat tijdens de tochten bekend als een begenadigd kaartlezer, vogelkenner annex visexpert en TomTom-specialist. Hoe zijn die combinaties te verklaren?

Laat ik graag aan de interviewer over.

Welk gedeelte van het traject vond je opvallend opvallend?

De laatste etappe, want mijn geheugen is niet meer wat het geweest is.

Hoe staat het eigenlijk met je fotoproject ‘De mens bij de grens? [zie Grensetappe 15]

Met dit project ben ik gestopt, aangezien Martin dat op een meer dan voortreffelijke manier vorm geeft. Trouwens: de ‘mens’ aan de grens vind ik een van de boeiendste aspecten aan deze expeditie.

Aan welke Grensetappe bewaar je de beste herinneringen?

Aan de etappes waar we als afsluiter een heerlijk visje naar binnen werkten. Vooral de haring in Nieuweschans was onovertroffen.

Wij gaan Vaals bereiken. Heb je stiekem een einddatum in gedachten?

2013 moet haalbaar zijn.

Heb je nog een leuke anekdote?

Ik ken er meerdere; vooral die met prikkel- en schrikdraad te maken hebben.

Wat wil je nog kwijt en/of ben ik nog wat vergeten te vragen?

Ik vind dit verhaal al lang genoeg.

Roel, bedankt voor het interview!

Graag gedaan.

Henk

Stel je even voor …

Henk van der Laan, geboren in 1954. Woon in Ter Apel. Werk als schoolleider basisschool.

Henk, je doet al mee vanaf Etappe 1, waarom eigenlijk?

(H)echtheid van de groep. Uitdaging, ontspanning, nieuwsgierigheid.

Welke wandelervaringen heb je nog meer?

Wandel ook heel graag berg(af) en strand.

Welke vaardigheden moet je bezitten als grenswandelaar en hoe zit dat met de ‘ouder wordende’ grenswandelaar?

Behendigheid ervaar ik als een pré. Hoezo, ouderwordend? Een man is zo oud als hij zich voelt. De sloten lijken alleen wat breder en de hekken wat hoger…dat is gezichtsbedrog.

Het grensproject ‘Voetreis naar Vaals’ is uniek in zijn soort? Kun je ons dat unieke uitleggen?

Uniek: Het is eigenlijk steeds tegen de draad in: Op de grenspalen zitten de plaatjes immers aan de zuidkant, dus een uniek project. We hadden immers beter in Vaals kunnen starten. Uniek: Waar vind je nog 3 mensen die over ongebaande paden willen gaan voor hun plezier? Uniek: Waar vind je zo’n hechte clubsamenstelling, die in vóór- en tegenspoed met elkaar optrekt? Uniek: Auto, trein, bus brengen je naar Vaals en wij gaan lopen! Wie haalt het in zijn hoofd? Kortom: Uniek!

Welk gedeelte[n] van het afgelegde traject vond je opvallend opvallend?

De langste rechte grensweg: Dichtbij huis van Ter Apel naar Emmercompascuum.
Opvallend was die ene middagtocht. Zo na werktijd. Even naar Zwartemeer. Het was stikdonker toen we aankwamen.
Een uitstapje, door het Aamsveen, met Tukkerse “grenspaalonderzoekers”.
En niet te vergeten die prachtige tocht “met opdrachten”, die we op een dag aantroffen. Opvallend.

Henk, je weet veel van de natuur en tijdens de tochten heb jij een ‘verkennende’ rol. Ben jij zo’n padvinder?

Heb ik inderdaad altijd al in me gehad. Op vakanties vind ik graag “nieuwe werelden”. Zoals een keer in Noorwegen, waar ik tegen de wens van mijn reisgenoten persé die ene weg wilde nemen….het bleek een “waskebrett” van maar liefst 60 km. lang te zijn.

Aan welke Grensetappe bewaar je de beste herinneringen?

Aan de eerste bewaar ik de herinnering, dat we toen met iets “unieks” zijn begonnen. Aan de laatste, dat ik toen onze bovenschoolse directeur aan de telefoon kreeg, die verbaasd was dat ik niet op school was op maandag…..Bapo! En aan alle tussenliggende etappes, als ik weer even de foto’s van Martin bekijk. www.grenswandelen.nl

Je bent indertijd overgestapt van Fiat naar VW. Wat heeft je bezield?

Dat was toen de kerst voorbij was. Jouw fototekst over de “kerstboom in het dashboard” gaf de doorslag.

Wij gaan Vaals bereiken. Heb je stiekem een einddatum in gedachten?

Geen streefdatum noemen! Maar dat we het gaan halen staat als een grenspaal boven water!

Heb je nog een leuke anekdote?

Ben slecht in anekdotes onthouden. Maar die keer bij dat bruggetje, toen het opeens heel hard begon te sneeuwen, er in de verste verte geen bus te bekennen was en ook niet zou komen. Uiteindelijk toch dat “visje” nog gehad, naar ik me meen te herinneren.

Wat wil je nog kwijt en/of ben ik nog wat vergeten te vragen?

Het onderzoek was naar mijn mening zeer veelomvattend. Dat we nog vele prachtige wandeldagen zullen mogen meemaken met de groep is wel een wens. En dat jij daar verslag van doet, Martin. Ook in 2011 en later.

Henk, bedankt voor het interview!

Martin

We drukken hieronder integraal het interview af dat ik [een tijdje geleden alweer] had met Dick Waanders van de Overijsselse Grenspalen Verzamelaars Club [OGVC] en dat ook op zijn site te zien is.

Martin Willems, grenswandelaar

[17 april 2004]

Basisschoolleraar Martin Willems uit Emmen is, samen met enkele collega's, bezig aan een wandeling over de grens van Nederland met Duitsland. Omdat zoiets geen geringe onderneming is, wilden we meer weten over de beweegredenen van Martin. Vandaar dit interview.

Martin, hoe ben je op het idee gekomen om langs de grens met Duitsland te gaan wandelen?

In de vroege jaren 90 las ik een boek getiteld 'De groene grens', door H. Hendrickx en H. Derckx (isbn 90 6523 078 5) vooruitlopend op de Europese eenwording in 1992. De schrijvers hadden de grens van zuid naar noord gelopen, met veel aandacht voor geschiedenis en natuur. Het boek boeide van A tot Z. Wanneer je dit zo leest, heb je de drang om de zaken ook in het echt te bekijken. Wij zaten toen thuis in de kleine kinderen, dus dit soort activiteiten behoorde niet tot de mogelijkheden. Wel heb ik er altijd voor gezorgd om in de vakanties ergens een plekje in de buurt van de grens te kamperen. Maar het idee het helemaal zelf te doen is altijd in het achterhoofd gebleven. Toen ik eind 2002 werd getroffen door een hartinfarct en gelukkig voorspoedig herstelde was dit voor mij een signaal om met bepaalde zaken ernst te maken. De grenspalentocht was één van die zaken.

Wanneer ben je begonnen en met hoeveel personen wandel je?

Wij zijn in maart 2003 begonnen met onze eerste etappe, die van Booneschans naar Nieuwe Statenzijl (de enige zuid-noord tocht, de rest ging in zuidelijke richting). De ploeg bestaat uit drie, de voorlaatste keer uit vijf personen. Wat ons betreft het maximum.

Wat vind je het meest interessant aan de grens?

Het meest interessant aan de grens is de botsing van twee culturen zichtbaar in het landschap. Het balanceren op die 'denkbeeldige' lijn is het ultieme grensgevoel.

Jullie lopen van noord naar zuid, wat is jullie opgevallen tot nu toe?

Wat ons opviel was dat we tijden konden lopen zonder iemand tegen te komen. Natuurlijk zie je wel enige activiteit in de verte, maar afgezien van verkeer op kruisende wegen en weggetjes ben je alleen.

Welk deel was het meest interessant tot nu toe?

We hebben nu Groningen en Drenthe gehad, het meest rechte stuk, misschien qua grens het minst verrassend, maar zeer zeker de moeite waard.

Lopen jullie precies op de grens of proberen jullie zoveel mogelijk verharde wegen te volgen?

De opzet is om echt de grens te volgen en bij uitzondering een naastliggend pad te nemen.

Zijn jullie veel andere grenswandelaars tegengekomen?

Wij komen praktisch niemand tegen.

Vragen jullie eerst toestemming om over privégrond te mogen lopen?

Wij vragen nooit toestemming, wel zijn we alert op mogelijke confrontaties, maar tot nu toe hebben we nooit moeilijkheden ondervonden. Integendeel, diverse gesprekjes met boeren of aanwonenden waren plezierig.

Roel bij GP 164, andersom mag ook
Roel bij gp 164

Hebben jullie wel eens last gehad met een landeigenaar?

Nog nooit.

Hebben jullie wel eens last gehad van de Nederlandse of Duitse overheid, douane, politie, jachtopzieners, boswachters?

We hebben één keer de Duitse douane ontmoet, maar dat leverde geen problemen op.

Hebben jullie een bepaald “gevoel” als je over de grens loopt?

Ja, ik heb dat gevoel zeker, zoals ik al zei. Mijn ploeggenoten ondergaan meer het landschap, de natuur of de sportieve inspanning.

Wat denken jullie van de vele hoge uitkijkhuisjes die je overal langs de grens tegenkomt?

Wij denken dat het huisjes voor de jagers zijn, of dat nu mensen of dieren zijn is om het even.

Fotograferen jullie alleen grenspalen of ook andere zaken?

Ik maak heel veel foto's, niet alleen van de palen, maar ook de omgeving en ontmoetingen.

Hoe vinden jullie de Duitse overdekte picknickplaatsen die je vaak bij kleinere grensovergangen tegenkomt?

Wanneer je de gebaande paden verlaat, moet je niet gek opkijken dat er ook geen voorzieningen zoals bankjes en tafels zijn. Daarom weten we een grensovergang met picknickplaats aan Duitse zijde wel te waarderen.

Met hoeveel auto's rijden jullie naar de plek van bestemming?

Wij gaan met twee auto's, rijden eerst naar het eindpunt en daarna terug naar het beginpunt. Aan het eind halen we de auto aan het beginpunt weer op.

Henk bij GP 692 in de buurt van Bergh Autoweg tijdens Grensetappe 27

Je verkent het traject vooraf? En soms per fiets?
Meestal begint een verkenning eerst op de kaart. Omdat we in Emmen toch nog redelijk dicht overal bij zitten (qua grens), gooi ik ook nog wel eens de fiets achterop om de zaak zodoende beter te kunnen verkennen. Fietsen is een andere hobby, dus zo sla ik twee vliegen in één klap.

Op welke dagen wandelen jullie, in de weekends of doordeweeks?

Wij wandelen altijd op zaterdag en het streven is één keer per maand, maar in de praktijk lukt dat vanwege andere verplichtingen niet altijd.

Hoeveel uur lopen jullie per keer en welke afstanden?

Een geplande tocht is ongeveer 15 kilometer lang en duurt met pauzes erbij ongeveer 5 uur. Dit is exclusief reistijd. Let wel: we gaan over ongebaande paden en dat kost derhalve meer tijd. We zijn dus een hele zaterdag onder de pannen.

Lopen jullie in elk jaargetijde? Welk deel van het jaar is het meest geschikt om de grens te bewandelen?

We lopen elk jaargetijde. Een mooie tijd voor het wandelen is wanneer de mais niet hoog staat, want mais is een horizonvervuiler.

Zien jullie nog verschillen tussen Duitsland en Nederland?

Er zijn genoeg verschillen tussen Nederland en de Bondsrepubliek Duitsland. Daar filosoferen we tijdens de tocht ook over. In huizenbouw bijvoorbeeld, markering, bordjes, asfalt, straatstenen.

Wanneer denken jullie op het drielandenpunt te Vaals te zijn?

We hebben geen termijn in gedachten om Vaals te bereiken. Ik vind het al heel wat dat we nu, na een jaar, kunnen zeggen dat we al tien tochten hebben gehad! En wat staat ons nog te wachten en... hoe moeten we het straks organiseren. Maar dat is ook meteen de uitdaging.

Welke vraag heb ik vergeten te stellen?

De vergeten vraag? Ik zou het niet weten.
Wat ik nog wel kwijt wil is dat we altijd ongelofelijk veel plezier hebben tijdens de tochten, en dat we het nooit hebben over ons werk op school. En we memoreren steeds dat dit toch wel bijzonder is, in alle opzichten!

Hartelijk dank voor het interview, Martin.

Graag gedaan!

Nieuwe Statenzijl
Hier houdt Nederland op: Nieuwe-Statenzijl
(Foto's Martin Willems)

Ondergetekende bij de laatste grenspaal [GP 203 II] in Nieuwe Statenzijl in ultieme positie:
Eén been in NL, het andere in D.

naar boven